Türklerin Orta Asya‘da kurduğu büyük ve güçlü devletler her araştırmacının dikkatini çekmiştir. Türkler, Orta Asya’nın yanı sıra batıda da güçlü ve etkili devletler kurmuşlardır. Bir yaygın görüşe göre Türk tarihi bir nevi “göçlerin tarihi” olarak kabul edilmek istenmiştir. Türkler için, “sürekli göç edenler” gibi bir tanımlama yaparak, Türklerin asıl ana yurtlarından bahsetmenin zor olduğu vurgulanmak istenmiştir. Bu varsayımlar Türklerin göç ettiği konusuna bağlı olarak kısmen doğru olsa da, “Türklerin anayurdu yoktur” demek mümkün değildir.
Türkler’in yaşadığı yer, Türk-eli ya da Farsçası ile Türkistan‘dır. Türkistan, Arap ve İran kaynaklarında IX. ve X. yüzyıldan itibaren Ceyhun Nehri ötesi için kullanılmış bir isimdir. Türkistan, Türkçe bir kelime değildir fakat anlamı “Türk Ülkesi”dir. Günümüzde Hazar Denizi’nin doğusundan, Ceyhun Nehri’nin ötesine ve Altaylar’a kadar uzanan bölgeye Türkistan denmektedir.
Günümüzde; Balkanlar‘dan Çin Seddi’ne kadar uzanan çok geniş bir coğrafyada yaşayan Türkler, çağlar boyu birçok bölgede yurt kurmuşlardır. Bunun günümüzdeki yansımaları doğudan batıya doğru; Yakutistan, Altaylar (Güney Sibirya), Moğolistan, Kansu-Ordos, Doğu Türkistan, Batı Türkistan, Kuzey Afganistan, Horasan, Kafkaslar ve Azerbaycan, Musul-Kerkük, Halep civarı, Anadolu, Balkanlar, Kırım ve Kazan şeklindedir. Bu bölgelerdeki Türkler, binlerce yılın olayları sonucunda günümüzde hala söz konusu bölgelerde varlıklarını devam ettirme şansını göstermektedirler.
Türkler, genel olarak Orta Asya‘da 4000, Anadolu‘da 1000 yıldır yaşamaktadırlar. Bu bağlamda; Orta Asya ve Anadolu Türklere vatan vazifesi görmektedir.
Yapılan kazı ve araştırmaların sonucuna göre; Türklerin “ilk ana yurdu” Orta Asya olarak kabul edilmiştir. Buna göre Türklerin ilk ana yurdu doğuda Kingan Dağları, batıda Hazar Denizi, kuzeyde Sibirya, güneyde Hindukuş ve Karanlık Dağlar ile çevrili olan bölgedir.
Türk yurdunu daha dar bir alana indirgemek zordur. Bunun en önemli nedeni Türklerin geniş bir coğrafyaya yayılmış olmaları ve gittikleri bölgelere kendi kültürlerini de götürmeleridir.
Kaynakça;
TAŞAĞIL Ahmet, Orta Asya Türk Tarihi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2011.
NEMETH Gyula, Türkler Ansiklopedisi, C.1, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
Süper