11 Temmuz 1995, tarihinde Ratko Mladic komutasındaki Sırp askerler, 8 bin 372 silahsız Boşnak’ı katletti! Bu olay tarihe kara bir leke olarak kazındı.
Srebrenitsa Katliamı (soykırım), 1991-1995 yılları arasında gerçekleşen Yugoslavya İç Savaşı’nda Sırp Cumhuriyet Ordusu‘nun Srebrenitsa‘ya gerçekleştirdiği Krivaya Harekatı esnasında 8372 silahsız Boşnak‘ı katletmesi olayıdır. Katliama, Sırp ordusunun yanında “Akrepler” olarak adlandırılan Sırp Özel Güvenlik Güçleri‘de katılmıştır.
Katliamda erkeklerin yanı sıra bir kısım kadın ve çocuğun da vahşice katledildiği belgelerle kanıtlanmıştır. Katledilenlerin tanınmaması için cesetleri, yakılmış, parçalanmış ve toplu mezarlara gömülmüştür.
Srebrenitsa Katliamı, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da gerçekleşmiş en büyük soykırım olması ve Avrupa’da hukuksal olarak ilk kez belgelenmiş soykırım olması açısından da önem taşır.
Srebrenitsa Katliamı, Sırpların Yaptığı Soykırım
Birleşmiş Milletler, Yugoslavya’nın çöküşü üzerine 1992 yılında Sırpların Bosna’da başlattıkları soykırımın ardından bölgeye zoraki olarak müdahale etmişti. Birleşmiş Milletler’in güvenli bölge ilan ettiği 6 bölgeden birisi de Srebrenitsa da bulunmaktaydı.
Savaş öncesi nüfusu 24 bin dolaylarında olan kentin nüfusu gelen mülteci göçleriyle birlikte 60 bin dolaylarına gelmişti. Açlık ve hastalık ile mücadele edilmeye çalışılıyordu. Birleşmiş Milletler Barış Gücü, insanların ellerindeki silahları “koruma” gerekçesiyle almıştı.
Sırplar’ın Ratko Mladiç komutasında Srebrenitsa’ya olan saldırıları sıklaşmıştı. Bunun üzerine Boşnaklar “koruma” gerekçesiyle toplanılan silahlarını geri almak için Birleşmiş Milletler Barış Gücü’ne defalarca başvuruda bulunmuştu. Bu başvurular bölgeden sorumlu Hollanda komutanı Thom Karremans tarafından reddedildi. Bu sırada BM önlem olarak yalnızca iki adet F16’yı Srebrenitsa üzerinde uçuş yapmakla görevlendirmişti.
Hollandalı askerler bir gece yarısı Bosna’daki Birleşmiş Milletler Barış Gücü generali tarafından aldıkları emir ile kenti boşalttı. Hollanda komutanı Thom Karremans 25 bin mülteciyi ve şehri Sırplar’a teslim etti. Olaydan sonra geçen zaman içerisinde, kenti boşaltan Hollanda komutanı Thom Karremans’ın Sırp generalinden bir hediye aldığı görüntüleri ortaya çıkmıştır.
Bir hafta boyunca sürdürülen soykırım, II. Dünya Savaşı’ndan sonra insanlığa yapılmış olan en büyük suç olarak arşivlerde yer aldı. Lahey Adalet Divanı Srebrenitsa Katliamı’nı bir “soykırım” olarak kabul etti fakat Sırbistan’ın bu olaylardan sorumlu tutulmayacağına karar verdi.
Soykırım Kararı ve Suçluları
Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Adalet Divanı, ICTY (eski Yugoslavya uluslararası ceza mahkemesi)’den gelen kanıtlar doğrultusunda 2007 yılında aldığı kararda Srebrenitsa ve çevresinde yaşanan olayları “soykırım” olarak belirledi.
Sonuca bağlanan davada Sırp komutan Ratko Mladic, aralarında Srebrenitsa Katliamı’nın da bulunduğu birçok suç nedeniyle müebbet hapse mahkum edildi. Aynı mahkemede alınan karara göre Bosnalı Sırplar’ın eski lideri Radovan Karadzic’e Srebrenitsa Katliamı dahil toplam 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası verildi.
Mahkeme ayrıca, Srebrenitsa Katliamı’ndaki suçları nedeniyle eski Sırp general Radislav Krstic’e 35 yıl, Vidoje Blagojevic’e 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara’ya ömür boyu, Drago Nikolic’e 35 yıl, Ljubomir Borovcanin’e 17 yıl, Vinko Pandurevic’e 13 yıl, Radivoje Miletic’e 19 yıl, Milan Gvero’ya da 5 yıl hapis cezası verdi.
Bosna Hersek Mahkemesi’nde görülen davada, 13 Temmuz 1995’te bine yakın Boşnak sivilin öldürülmesiyle suçlanan Milorad Trbic, 30 yıl hapse mahkum edildi.
Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı.
Eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa’daki soykırımla suçlanmış ancak ICTY’deki yargılanması devam ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde yaşamını yitirmişti.
